سنت اجتماعی امداد مؤمنینامداد مؤمنین سنتی از جانب پروردگار است که به طور بر مؤمنین می‌رسد و هیچ‌گاه قطع نمی‌گردد مگر این‌که صفت ایمان از آنان زایل شود. فهرست مندرجات۲ - امداد دائمی مؤمنین از جانب خدا ۳ - امداد مؤمنین در قرآن ۴ - انواع امداد مؤمنین از دیدگاه قرآن ۴.۱ - امداد بیرونی مؤمنین ۴.۱.۱ - امداد غیر طبیعی ۴.۱.۲ - امداد طبیعی ۴.۲ - امداد درونی مؤمنین ۴.۲.۱ - ایجاد آرامش روحی ۴.۲.۲ - ایجاد ترس در دل کفار ۵ - شرائط امداد مؤمنین ۵.۱ - کسب نیروی دفاع ۵.۲ - اطاعت از خدا و رسول ۵.۳ - صبر و تقوا ۶ - پانویس ۷ - منبع ۱ - معنای امداد در لغت و اصطلاحکلمه "امداد" مصدر باب "افعال"، به معنی یاری رساندن و به فریاد رسیدن است، یاری رساندن ممکن است در راه خیر باشد یا در راه شر [۱]
دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه دهخدا؛ تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران؛ س ۱۳۴۵، ج ۸، ص ۱۷۳.
و در اصطلاح به معنای یاری رساندن بصورت متصل، مداوم و پی در پی می‌باشد. [۲]
داور، پناه ابوالفضل؛ انوار العرفان فی تفسیر القرآن؛ تهران: انتشارات صدر، س۱۳۷۵ ش، چ اول، ج۶، ص ۴۴۴.
بنابراین امداد به یاری کردنی اطلاق می شود که جنبه دائمی داشته باشد و به صورت مستمر ادامه یابد. [۳]
طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ ترجمه مترجمان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، س۱۳۷۷ ش، چ دوم، ج۲، ص۴۳۸.
۲ - امداد دائمی مؤمنین از جانب خداامداد خداوند به مؤمنین و یاری رساندن به آنان در شرایط و حالات مختلف به طور دائمی می‌باشد که چنین امدادی از طرف خداوند قطع نمی‌گردد، مگر این که صفت ایمان از افراد جامعه سلب شود که در چنین حالتی امدادی در کار نخواهد بود. ۳ - امداد مؤمنین در قرآنقرآن کریم در آیات متعدد به تحقق تاریخی سنت امداد مؤمنین اشاره نموده است: «وَ لَقَدْ أَوْحَیْنا إِلی مُوسی أَنْ أَسْرِ بِعِبادی فَاضْرِبْ لَهُمْ طَریقاً فِی الْبَحْرِ یَبَساً لا تَخافُ دَرَکاً وَ لا تَخْشی»، «ما به موسی وحی فرستادیم که شبانه بندگانم را (از مصر) با خود ببر و برای آن‌ها راهی خشک در دریا بگشا که نه از تعقیب ( فرعونیان ) خواهی ترسید، و نه از غرق شدن در دریا!» «فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِیَهُمْ مِنَ الْیَمِّ ما غَشِیَهُمْ»، «فرعون با سپاهیانش بدنبال ایشان حرکت کردند، آب دریا فرعون و سپاهیانش را پوشاند و غرق کرد». ۴ - انواع امداد مؤمنین از دیدگاه قرآن۴.۱ - امداد بیرونی مؤمنینیک نوع امداد مؤمنین در قرآن ، امداد بیرونی مؤمنین است که به دو بخش امداد غیر طبیعی و امداد طبیعی تقسیم می‌شود. ۴.۱.۱ - امداد غیر طبیعییکی از جنگ‌هایی که در صدر اسلام میان مسلمانان و کفار اتفاق افتاد جنگ بدر بود که خداوند در این باره می‌فرماید: «إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ أَلَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ» «در آن هنگامی که تو به مؤمنان می‌گفتی: آیا کافی نیست که پروردگارتان، شما را به سه هزار نفر از فرشتگان ، که (از آسمان) فرود می آیند یاری کند؟» صاحب تفسیر تبیان از ابن عباس ، حسن ، قتاده ، مالک بن ربیعه و... نقل کرده که امداد به واسطه ملائکه در روز بدر بود. [۷]
طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تحقیق احمد قصیرعاملی؛ بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی سا، بی چا، ج۲، ص۵۷۹.
۴.۱.۲ - امداد طبیعیخداوند در مورد امداد غیبی به واسطه فرستادن باد و طوفان ، می‌فرماید: «..إِذْ جاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها...» «در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند؛ ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آن‌ها را نمی‌دیدید». ۴.۲ - امداد درونی مؤمنینامداد دیگر مؤمنین که در قرآن به آن اشاره شده است، امداد درونی مؤمنین است که به دو بخش ایجاد آرامش روحی و ایجاد ترس و وحشت در دل کفار تقسیم می‌شود. ۴.۲.۱ - ایجاد آرامش روحیدر مورد جنگ حنین خداوند به مؤمنین متذکر می‌شود که شما را در مراحل مختـلف یـاری رسانـدیم با ایـن که دارای نیـروی زیـادی بودیـد ولی در عیـن حـال نتوانستید بر دشمن غلبه کنید، اما خداوند برای شما آرامش روحی ایجاد نمود: « ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلی رَسُولِهِ وَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْزَلَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها..» «سپس خداوند آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان نازل کرد و لشکرهایی فرستاد که شما نمی‌دیدید». ۴.۲.۲ - ایجاد ترس در دل کفار«سَنُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ بِما أَشْرَکُوا بِاللَّهِ...» «بزودی در دل‌های کافران ، بخاطر این که بدون دلیل، چیزهایی را برای خدا همتا قرار دادند، رعب و ترس می‌افکنیم». ۵ - شرائط امداد مؤمنین۵.۱ - کسب نیروی دفاعکسب آمادگی لازم برای دفاع یکی از شروط امداد مؤمنین توسط خدا می‌باشد. «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ...» «هر نیرویی که در توان دارید، برای مقابله با آن‌ها (دشمنان) آماده سازید و (هم‌چنین) اسب‌های ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید». کلمه "قوة" به معنای هر چیزی است که با وجودش کار معینی از کارها ممکن میگردد، قوه در جنگ به معنای هر چیزی است که جنگ و دفاع با آن امکان‌پذیر است، از قبیل انواع اسلحه و مردان جنگی با تجربه و دارای سوابق جنگی و تشکیلات نظامی. [۱۲]
علامه طباطبایی؛ ترجمه المیزان، ترجمه موسوی همدانی، محمد باقر؛ قم: جامعه مدرسین، چ پنجم، بیتا، ج ۹، ص ۱۵۰.
۵.۲ - اطاعت از خدا و رسولاطاعت از خدا و رسول و پرهیز از اختلاف ، شرط دیگر امداد مؤمنین توسط خدا می‌باشد. «وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ..» «و ( فرمان ) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید و نزاع (و کشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت شما از میان نرود». ۵.۳ - صبر و تقواصبر و تقوا شرط دیگر امداد مؤمنین از جانب خداوند است. «بَلی إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمینَ» «آری، اگر استقامت و تقوا پیشه کنید، و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان، که نشانه‌هایی با خود دارند، مدد خواهد داد!» ۶ - پانویس
۷ - منبعسایت پژوهه. |